|
Filmpjes over geneeskrachtige kruiden
Voor iedereen toegankelijk: online kruidenlessen en andere informatie over kruiden op YouTube.
Pastinaak; meer dan vergeten groente
Pastinaak - Pastinaca sativa
Het is druk op straat. Auto’s, fietsen, lawaai. Aan de kant
van de weg staan enkele oude bomen. Ik sluit mijn ogen even en probeer me voor
te stellen hoe de omgeving van de bomen er honderd jaar terug uitzag. Vast veel rustiger, een
blubberig paadje, mensen met klompen, paard en wagens en overal “on”kruid. Zou
er eigenlijk nog leven zijn onder het asfalt dat er nu ligt? Zouden er nog insecten,
maar ook zaadjes en wortels onder die hele dikke verharde weg liggen? En zouden
die zaadjes nog kunnen ontkiemen wanneer je het asfalt zou weghalen?
Ik denk dat er zeker pastinaakzaadjes onder het asfalt liggen. Pastinaak is namelijk
een veelvoorkomend “onkruid”. Er zullen vast weinig mensen weten dat ze deze
“vergeten groente” waarschijnlijk dagelijks passeren. De witte penwortel groeit
namelijk onder de grond en wij zien alleen het bovengrondse blad en de gele
bloemschermen. En nog minder mensen zullen beseffen dat de pastinaak zelfs werd
geroemd in oude kruidenboeken.
De pastinaak heeft een witte penwortel die vroeger, voordat er
aardappelen in Nederland werden geteeld, op ongeveer dezelfde wijze werd gebruikt.
De smaak ligt tussen die van wortel, anijs en knolselderij in en is een beetje
zoet. Pastinaak is een bron van natuurlijke mineralen: ijzer, magnesium,
kalium, zink, calcium. Maar ook foliumzuur, vitamine B, C, en K zijn rijkelijk
in deze witte wortel aanwezig.
Toen de aardappel in opkomst kwam, verdween de pastinaak van onze tafel en werd
het veevoer. Leuk vond ik het om te horen dat een oudere dame vroeger vaak stiekem van
de zoete pastinaakwortels snoepte. Ze kregen toen nooit tussendoortjes, maar knabbelden
van de pastinaken die voor het vee waren bedoeld.
De wortel is jaarlijks verkrijgbaar van september tot en met maart. De pastinaak is een zeer
winterharde plant die goed tegen vorst kan. Vorst maakt de wortel alleen maar
zoeter en lekkerder van smaak. Je kunt zelfs gebak zoeten met pastinaakwortel.
Als je de wortels niet uit de grond haalt, gaat de plant het jaar daarna bloeien.
Waarschijnlijk heb je wel eens bermen vol met deze bloemschermen gezien.
Pastinaak
groeit heel langzaam, waardoor je, wanneer je het zaait,
regelmatig het “on”kruid eromheen moet weghalen, omdat de
plant anders verstikt wordt. Vroeger werd dit "on"kruid weggehaald met
een hak
(een soort schoffel). In het Latijn heet een hak “pastinum” en daar is
de naam pastinaak
van afgeleid. De tweede naam van de plant, “sativa”, betekent gezaaid
en
verbouwd worden. Dat wil zeggen dat de pastinaak destijds voornamelijk
als
voedingsgewas werd gebruikt.
De wortel van de pastinaak werd door kruidendeskundigen echter ook
aangeraden
bij klachten aan de urinewegen. Met vond de wortel lijken op de
mannelijke penis, waardoor men dacht dat de schepper hiermee wilde
aangeven wat de bedoeling van de wortel was. Met succes werd de
pastinaakwortel daarom gebruikt wanneer
men moeite had bij het plassen. De pastinaak zorgde er dan meteen voor
dat er afvalstoffen
uit het lichaam werden afgevoerd, omdat ze ook een bloedzuiverende
werking
heeft.
Het kookwater van de pastinaak werd gedronken bij hoest en heesheid en werd gebruikt
om wonden schoon te wassen.
De Duitse volksnaam van dit "on"kruid is Zuckerwurzel (suikerwortel)Hoewel
de pastinaak veel langs bermen, sloten en wegen te vinden is, wordt ze
toch ook door kenners nauwelijks geoogst. De wilde variant is heel dun
en als je de wortel niet op het juiste moment oogst is hij houtig. Wel
kun je de bloemen en zaden oogsten en in de keuken gebruiken. Maar let
goed op! Veel schermbloemigen, waar de pastinaak familie van is, lijken
op elkaar. En er zijn ook giftige familieleden, dus oogst alleen als je
honderd procent zeker bent.
De pastinaak die je in de winkel koopt,
is gecultiveerd. Dat wil zeggen dat de oorspronkelijke plant die in het
wild groeit, is veredeld en aangepast zodat hij o.a. makkelijker te
eten en te bewaren is.
De pastinaak kan zowel rauw als gekookt
worden gegeten en je kunt haar in enorm veel recepten gebruiken:
soepen, stamppotten, stoofschotels, salades, maar ook in zoete taarten! (Neem dan een recept voor worteltaart en vervang wortel door de pastinaak.)
Nog
een kleine opmerking: er is ook een wilde pastinaak in opkomst die de
brandpastinaak heet en minder vriendelijk is. Deze groeit vooral in het
zuiden van Nederland. Net als bij de reuzenberenklauw kan deze plant na
aanraking en blootstelling aan zonlicht een allergische reactie
veroorzaken.
Ik begon het artikel over de asfaltlaag. Helaas
komen er steeds meer wegen bij ten koste van de natuur. Ik moet altijd
even glimlachen als ik weer een vrolijk bloemetje in het asfalt zie
groeien.
Asfalt moet regelmatig vernieuwd worden, omdat bomen en
planten met hun sterke wortels de laag stuk maken. De natuur blijkt
toch sterker.
Of pastinaakzaadjes met hun versterkende werking ook
sterk genoeg zijn om door asfalt heen te groeien, heb ik nog niet
gezien. Maar als je toevallig de gele bloemetjes door het asfalt ziet
groeien, hoop ik dat je een foto maakt en die naar mij opstuurt!
November 2015
Andrea Bleeker
www.kruidengeheimen.nl
P.S.
Wilde planten hebben meestal een sterkere werking dan gecultiveerde
planten. Of dat ook bij de pastinaak van toepassing is, daar kun je
alleen maar achter komen door zelf te ervaren. Ondergetekende moet in
ieder
geval wel veel meer plassen wanneer ze pastinaak eet....
YouTube kanaal
Met diverse kruidenfilmpjes: https://www.youtube.com/channel/UC6OPujBmiBxr8sfiA3GL-JQ
FacebookJe kunt me volgen op twee facebookpagina's:
- Kruidengeheimen, met kruidentips: https://www.facebook.com/Kruidengeheimen?fref=ts
- Natuurlijk Drinken: https://www.facebook.com/natuurlijkdrinken?fref=ts
Klik op "Vind ik leuk" en zie de tips regelmatig verschijnen.
|
|
