Pijnstillende Moerasspirea
Onkruid
Mensen met een tuin hebben over het algemeen één ding gemeen: Een hekel aan
onkruid. Wat je er ook aan doet om deze onaangekondigde gasten weg te halen, ze
blijven altijd terugkomen.
Onkruid is volgens het woordenboek een ongewenste plant en
wordt door de meeste mensen als nutteloos gezien. Dat was vroeger anders.
Volkeren die dichtbij de natuur stonden, beschouwden deze juist als een
geschenk van de goden. Zodoende onderzochten zij de planten in hun omgeving. Zij
smeerden het op hun huid, proefden er voorzichtig van om te onderzoeken of het
wellicht een voedingsgewas betrof. Ook testten ze of het een geneeskrachtige
plant was. Soms beweerde men dat het
doel van een plant door middel van een droom of een visioen tot stand kwam. Men
zocht door totdat zij het geheim van de plant ontdekten.
Op deze wijze is er een schat aan kennis ontstaan, die van generatie tot
generatie is doorgeven. Veel planten die wij nu onkruid noemen, werden vroeger
gebruikt om de gezondheid te verbeteren en klachten te verlichten. Deze oeroude
kennis is door de wetenschap grotendeels “achterhaald”. Met computers en testen
zijn “veel betere” medicijnen ontwikkeld, waardoor kennis over natuurlijke
geneesvormen bijna is uitgestorven. De laatste tijd blijkt er echter een
opleving en wil men terug naar medicijnen uit de natuur.
Moerasspirea
Moerasspirea is bijvoorbeeld een kruid wat spontaan in je
tuin kan ontkiemen. Deze plant heeft een voorkeur voor vochtige gronden, wat je
kunt aflezen uit het eerste deel van de naam, moeras. Het laatste deel van de
naam, spirea, heeft betrekking op de spiraalvormige zaden. Wanneer je de naam
spirea door elkaar husselt, kun je er bijna het woord “aspirine” van maken.
Aspirine is namelijk vernoemd naar deze plant. Hoewel aspirine een merknaam is,
wordt deze naam vaak nog aangeduid als pijnstiller, ook al gebruikt men nu
voornamelijk paracetamol.
Een belangrijke inhoudsstof van moerasspirea is salicine of salicylzuur. Deze
stof zorgt mede voor een pijnstillende en koortsverlagende werking. In de
geschiedenis is er veelvuldig gebruik van gemaakt bij klachten. Dat gebruik is
afgenomen toen men rond 1850 begon met de ontwikkeling van synthetische
medicijnen.
De bloem van moerasspirea en de spiraalvormige zaden.
Inhoudsstoffen
Naast salicine bevat moerasspirea nog meer waardevolle
stoffen zoals calcium, ijzer, kalium, silicium, fosfor, vitamine B en C. Toch
richt de kruidengeneeskunde zich niet specifiek op de losse onderdelen. Het
geheim van geneeskrachtige kruiden zit hem in het feit dat het geheel meer is
dan de som van de afzonderlijke delen. Alle verschillende inhoudsstoffen werken
met elkaar samen, waardoor de werking versterkt wordt. De levensenergie van een
plant doet daar nog een schepje bovenop.
Klachten waarbij je aan moerasspirea kunt denken
Moerasspirea werkt koortsverlagend en helpt
griepverschijnselen te verminderen, maar op een andere manier dan synthetische
medicijnen. Koorts en griep kunnen het gevolg zijn van een te hoge concentratie
van afvalstoffen in het lichaam. Het immuunsysteem verhoogt dan de
lichaamstemperatuur om indringers onschadelijk te maken en maakt tevens slijm
aan om afvalstoffen af te voeren. Hoewel dit heel vervelend kan zijn, is het
vooral een nuttig proces. Moerasspirea onderdrukt deze reiniging niet, maar helpt
het bloed te zuiveren, door schadelijke bacteriën en virussen via de urine en
zweet af te voeren. Daarom wordt koorts overbodig en daalt de
lichaamstemperatuur.
Volgens de filosofie van de natuurgeneeskunde kunnen afvalstoffen in het
lichaam kristalliseren en gedumpt worden in de gewrichten. Dit kan pijn,
beperkingen en ontstekingen veroorzaken. De reguliere geneeskunde geeft voornamelijk
ontstekingsremmers en pijnstillers. Deze stoppen het proces niet, maar
“verdoezelen” de blokkade. Moerasspirea voert deze kristallen af, waardoor het
ongemak uit de gewrichten verdwijnt, pijn afneemt en ontstekingen niet meer
nodig zijn.
Verder helpt het kruid de weerstand te verhogen en kinderziektes als
rode hond,
waterpokken en gezwollen klieren te verminderen. Klieren zuiveren ons
lymfevocht en opgezette klieren zijn een aanwijzing dat er teveel
afvalstoffen in het lichaam aanwezig zijn. (Wanneer je ons lichaam
vergelijkt met een fabriek, dan zou je kunnen zeggen dat de fabriek
tijdelijk de capaciteit aan werk niet aankan.)
Door de hoeveelheid mineralen en vitaminen van moerasspirea krijgt het bloed
een betere kwaliteit en kan o.a. bloedarmoede verminderen.
Geneeskrachtige planten communiceren met lichaamscellen en daarom kan een kruid
bij iedereen anders reageren, net wat er nodig is. De één zal direct
verlichting ervaren, terwijl het bij de ander een paar weken kan duren en weer
een ander merkt niets. Dan is er gewoon geen “klik”, net zoals je met de ene
buurvrouw een beter contact hebt dan met de ander.
Blad van moerasspirea.
Toepassing
Moerasspirea is gedroogd bij kruidenwinkels verkrijgbaar onder
de Latijnse naam Filipendula ulmaria. Een medicinale kruidendrank hiervan maak
je door een eetlepel gedroogd kruid met een liter koud water op het vuur te
zetten. Draai het vuur vlak voordat het kookt uit en laat het tien minuten
trekken. (Moerasspirea mag NIET gekookt worden, dan worden de waardevolle
inhoudsstoffen vernietigd.) Zeef de vloeistof en bewaar je kruidendrank in een
thermosfles. Neem een paar keer per dag een kopje van deze thee.
Van de bovengrondse delen, gecombineerd met de wortel, wordt een tinctuur
gemaakt, dit is een alcoholische oplossing van het kruid. Deze tinctuur,
“Filipendula” genaamd, wordt bij de betere drogist verkocht. Deze werkt iets
sterker dan de thee, daarom neem je een aantal maal per dag enkele druppeltjes van
deze tinctuur in. De meeste mensen vinden deze manier van inname makkelijker
dan elke dag thee te maken. De werking is hetzelfde, maar de prijs van een
tinctuur is iets duurder.
Gedroogde plantendelen van moerasspirea worden ook in pijnstillende capsules verwerkt.
Let op
Bij normale dosering zullen er geen schadelijke bijwerkingen
ontstaan. Uiteraard is het belangrijk om te stoppen wanneer het niet goed
voelt.
Gebruik een geneeskrachtig kruid op eigen houtje maximaal drie weken achter
elkaar. Ga daarna eventueel over op een ander kruid, of raadpleeg een
deskundige.
Geef kinderen per keer slechts een slokje thee in plaats van een kopje vol.
Wanneer ze het niet willen drinken, ga dan op zoek naar een ander kruid.
Wanneer iemand medicijnen gebruikt en moerasspirea wil gebruiken, is het
raadzaam bij de apotheek na te vragen of het met het medicijn gecombineerd kan
worden. Soms kunnen kruiden de werking van een medicijn versterken of
verzwakken.
Vraag ook een persoonlijk advies aan de arts bij operaties of behandelingen.
Bij zwangerschap en zogen wordt moerasspirea afgeraden wegens gebrek aan studie.
Foto's: Bloem en stengel van moerasspirea.
Moerasspirea is een stevige, vaste plant die maximaal anderhalve meter
hoog kan worden.
Hij groeit het liefst op vochtige grond en langs oevers en slootkanten.
Van juni tot augustus verschijnen schermvormige trossen met roomwitte bloemen
die een sterke, amandelachtige geur verspreiden.Oliemaceraat
Een oliemaceraat wordt gemaakt door plantendelen enige tijd in een koudgeperste
olie te weken. Door het weken worden de geneeskrachtige stoffen van de plant
aan de olie afgegeven. Wanneer je iemand met deze olie masseert, wordt de
kracht van het kruid uitwendig door het lichaam opgenomen. Massagecliënten
zullen beweren dat de masseur “toverhanden” heeft, want pijn kan daadwerkelijk
afnemen door een massage met een maceraat van moerasspirea. In de volksnaam
wordt deze overigens vaak moerasspirea-olie genoemd (niet te verwarren met
etherische olie).
Aangezien de werking van moerasspirea niet (meer) wereldwijd
bekend is, is het maceraat bijna nergens te verkrijgen. Daarom volgt hier het
recept:
Nodig:
- koudgeperste zonnebloem-, sesam- of olijfolie
- verse of gedroogde moerasspirea
- een schoongemaakte glazen jampot
- houten, grote satéprikker of houten lepel
- kleine pan
- theedoek voor in de pan
- dunne doek om door te zeven (bijvoorbeeld kaasdoek, maar een katoenen
theedoek volstaat ook)
Bereiding:
- Vul de jampot met moerasspirea tot ongeveer 1/3
- Vul de jampot daarna tot ongeveer 2/3 met olie
- Leg op de bodem van een kleine pan een opgevouwen theedoek. Zet hier de
jampot bovenop en vul de pan met water. Zorg ervoor dat er geen water in de
jampot kan komen. Breng het water aan de kook en zet de pan op het kleinste
pitje van je gasstel. Laat het zacht pruttelen. (Doe geen deksel op de pan want
dan kan er vocht in de olie komen.) Roer de olie af en toe om met een houten
satéprikker en let erop dat de pan niet droog kookt.
- Na ongeveer drie uur is je oliemaceraat klaar. Zeef de kruiden uit de
olie en bewaar hem in een glazen flesje in een donkere kast. Het blijft
ongeveer een half jaar goed. Eventuele wolkjes die soms in de olie ontstaan kun
je eruit zeven.
- Een maceraat hoeft in tegenstelling tot etherische olie niet worden
verdund. Je zelfgemaakte olie kan puur op de huid worden gesmeerd.
Eetbaar
Bij het tuincentrum zijn verschillende spirea-planten
verkrijgbaar, toch heeft alleen de moerasspirea (Filipendula ulmaria)
geneeskrachtige eigenschappen. De bloemen geuren heerlijk en werden in de Middeleeuwen
als “strooikruid” gebruikt. De muffe geur van vertrekken werd verdoezeld door zand,
gemengd met geurende kruiden, op de grond te strooien. De kruiden hielden ook
insecten en ongedierte op een afstand.
De bloemen en de bladeren van moerasspirea zijn eetbaar, maar vanwege de sterke
smaak is het raadzaam deze met mate te gebruiken. De bloemen kunnen een kan met
water heerlijk tot smaak brengen. Week daarvoor een takje van de verse bloemen
een paar uur in het water. Verder worden de bloemen ook gebruikt om jam, gelei,
compote, siropen en kruidenazijn op smaak te brengen.
Onkruid
Je zult het vast met me eens zijn dat dit “onkruid” de
moeite waard is om in je tuin te laten staan. Geloof me, dit is slechts één van
de onkruiden die waardevol zijn voor de mens. Andere onkruiden hebben de mens
ook veel te bieden.
Wil je echt geen ongewenste planten? Dan moet je ervoor zorgen dat je grond helemaal
bedekt is met planten van jouw keuze. De aarde wil zichzelf namelijk beschermen
tegen uitdroging en daarom zullen er op kale plekken altijd planten ontkiemen.
Andrea Bleeker
Dit artikel is in december 2017 geplaatst in Massage Magazine.
Bronnen:
Groot Handboek Geneeskrachtige planten, Dr. Geert Verhelst,
ISBN: 9789080778467 Uitgever: BVBA Mannavita
Signatuur
en eigenschappen van kruiden, Yvonne Maessen.
