Filmpjes over geneeskrachtige kruiden

Voor iedereen toegankelijk: online kruidenlessen en andere informatie over kruiden op YouTube.

De veelzijdigheid van de Zwarte Bes

Ribes nigrum

Hoewel er verschillende soorten bessen verkrijgbaar zijn, kom je de zwarte bes niet snel in een winkel tegen. Direct na het plukken gaan ze naar de fabriek waar ze verwerkt worden in siroop, jam, frisdranken en likeur.
De zwarte bes wordt meestal gemengd met andere fruitsoorten want de pure smaak wordt door velen niet gewaardeerd. Het blad is daarentegen wel veel geuriger en smakelijker dan het blad van andere bessensoorten.
Maar behalve voor consumptie wordt de zwarte bes ook al eeuwenlang gebruikt als geneesmiddel.

 

Zuurgraad

Je lichaam functioneert het beste bij een bepaalde zuurgraad. Door bepaalde voedingsmiddelen, luchtvervuiling, overbelasting of een te hoge ademhaling kan de zuurgraad van je lichaam stijgen.Overtollige zuren worden door het lichaam afgevoerd door de longen (koolzuur), de nieren (urinezuur) en via de huid (transpiratie). Als het lichaam niet in staat is het overschot af te voeren, wordt het restant opgeslagen in ons lichaam. De zuren nestelen zich in weefsels en spieren (melkzuur) en stapelen zich op in gewrichten. Omdat daardoor de bloed- en lymfestroom blokkeert, heb je een grote kans uiteindelijk lichamelijke klachten te krijgen.

Aderlating

Hoewel men eeuwen geleden nog niet op de hoogte was van de term verzuring, wist men wel dat bepaalde klachten verlicht werden door bloed af te tappen. De huid werd vlakbij de aandoening met een vlijmscherp mes ingesneden. Met het bloed dat hierdoor uit het lichaam stroomde, werden afvalstoffen afgevoerd. Ofschoon deze methode ongetwijfeld mensen geholpen heeft, zijn ze er uiteindelijk van afgestapt. De barbier en de chirurgijn die dit werk uitvoerden, waren destijds nog niet op de hoogte van de noodzaak van hygiënisch werken. Daarom ontstonden na deze primitieve behandelingen soms andere klachten die wel eens de dood tot gevolg hadden.

Gelukkig was men toen ook op de hoogte van andere methoden om de gezondheid te verbeteren.
 

Nieren

In de kloostertuinen stonden verschillende geneeskrachtige planten. Eén daarvan was de zwarte bessenstruik die als één van de beste nierenkruiden wordt gezien. Bij inname van de bes of aftreksels van het blad wordt het lichaam gezuiverd. Je zult merken dat je veel meer vocht uitplast, maar ook dat de urine donkerder van kleur wordt door de urinezuren en afvalstoffen die afgevoerd worden.

Bij klachten die veroorzaakt worden door een ophoping van urinezuren, zoals pijnlijke spieren, gewrichtspijnen, bepaalde soorten huiduitslag en jicht, geeft de zwarte bes verlichting. Maar ook is het kruid een grote hulp bij oedeem, moeite hebben met plassen en zelfs bij een slechte adem die veroorzaakt wordt door een teveel aan afvalstoffen.

Hooikoorts

Ons afweersysteem zorgt ervoor  dat bepaalde stoffen niet binnengelaten worden. Dat is een heel nuttig proces. Bij hooikoorts vecht het lichaam echter tegen onschuldige objecten en maakt het van een mug een olifant. De zwarte bes kalmeert de bijnieren die deze reacties veroorzaken en is één van de kruiden die erom bekend staat hooikoorts te verminderen. Omdat het enige tijd kan duren voordat de werking merkbaar is, is het raadzaam al enkele maanden voordat de pollen in de lucht hangen te beginnen met het innemen van de zwarte bes.

Ontstekingen

Een ontsteking is een afweerreactie van het lichaam op schadelijke stoffen of ziekteverwekkers. Je witte bloedlichaampjes gaan vechten tegen de indringers waardoor de plek rood en warm wordt, opzwelt en pijnlijk is. De zwarte bes bevat ontstekingsremmende stoffen én ontdoet het lichaam van ziektekiemen en voert deze af. Hierdoor is het “gevecht” niet meer nodig en kan de ontsteking verdwijnen.

Werkzame stoffen

De kwaliteiten van de zwarte bes komen onder andere voort uit de vele voedingsstoffen die het bevat. Héél veel vitamine C, maar ook vitamine A, B, E, foliumzuur en de mineralen ijzer, magnesium, zink, kalium, mangaan en nog veel meer…
In de zwarte bes zit bijvoorbeeld een stofje dat de vaatwanden en de kleine haarvaten van ons bloedstelsel kan versterken. Aangezien de ogen gevoed worden via hele kleine bloedvaten blijkt de zwarte bes een tonicum voor de ogen te zijn. Verder bevordert de zwarte bes de aanmaak van rode bloedcellen en kan het kruid verlichting geven bij aambeien, spataderen, gezwollen enkels en bloedingen.

 

Uiterlijk

De struik bloeit in april/mei met lange, hangende trossen met klokvormige bloemetjes van 7 à 8 mm die rood tot bruinachtig/groen zijn. In juli verschijnen de trossen met zwarte bessen aan de struik. De bessen zijn ongeveer één centimeter groot. De bessen verschijnen op het hout van de zomer daarvoor. Daarom moet je de struik nooit helemaal kaal snoeien.
De bladeren zijn handvormig en ruiken zeer aromatisch. Hoewel je waarschijnlijk anders verwacht, is de zwarte bessenstruik géén familie van de bosbes of blauwe bes. De struik is wel familie van de rode aalbes en de kruisbes. 

Inname

Je kunt op verschillende manieren gebruik maken van de zwarte bes. Wanneer je een kuur wilt volgen, neem dan 1 tot 3-maal daags één van de volgende middelen:
- verse bessen
- thee van het verse of gedroogde blad;
- zwartebessensap (een borrelglas per keer)
- alcoholisch aftreksel van het blad (Ribestinctuur)
- glycerine/alcoholpreparaat van de knoppen (gemmotherapie Ribes nigrum 1D)
  (De knoppen werken nog sterker dan het blad bij ontstekingen en hooikoorts.)
- Gedroogd blad tot poeder vermalen (eventueel in capsules)
- Zwartebesolie; wanneer de zaden van de zwarte bes worden geperst komt hieruit een prachtige olie. Deze werkt echter sterker dan de bovengenoemde producten. Wanneer je deze wilt gebruiken, ga dan op zoek naar meer informatie.

Voor het beste resultaat neem je drie weken achtereen dagelijks iets van de zwarte bes in. Las dan een stopweek in. Hoe lang je de zwarte bes moet innemen om resultaat te merken verschilt per persoon. Een beginnende klacht is altijd makkelijker te behandelen dan een klacht die al heel lang bestaat. Ook is het resultaat afhankelijk van de kwaliteit van het product (in welke omgeving groeide de zwarte bes, was hij bespoten en hoe oud is middel?)

 

Belangrijk

- Laat je bij ernstige klachten en wanneer je medicijnen gebruikt begeleiden door een deskundige.    
- De zwarte bes mag bij zwangerschap ingenomen worden, maar overdrijf de inname niet. Laat je desnoods adviseren.
- Vanwege het licht bloedverdunnende effect wordt aangeraden om bovengenoemde producten vanaf twee weken voor een geplande operatie niet meer in te nemen.
- Een kuur wordt afgeraden voor kinderen onder de vier jaar en kinderen met ADHD.
- Stop de inname wanneer het niet goed voelt, dan past het niet bij je.

De zwarte bes is ook een onderdeel van cassis, bepaalde soorten jam, gelei en limonade en verschillende likeuren. Realiseer je dat dit suikerbommen zijn!

 

Vermeerderen

Het is niet moeilijk om de zwarte bessenstruik te vermeerderen. Je knipt een takje af en zet hem in de grond. Hij heeft een voorkeur voor kleigrond. Zorg dat het takje voldoende vocht krijgt en binnen de kortste keren verschijnen er piepkleine blaadjes aan en groeit de tak uit tot een struik.
Heb je takjes over? Zet ze in het wild neer! Hoewel de meeste vogels van deze bessen afblijven, zal de mens die net als jij de geheimen van de struik kent je heel dankbaar zijn!

 

Januari 2019
Andrea Bleeker

Met dank aan Jeanine Bakker voor het kritisch beoordelen van de tekst.

Bronnen:
- Groot Handboek Geneeskrachtige Planten, Dr. Geert Verhelst, ISBN 90 80778427
- Signatuur en eigenschappen van kruiden deel 2, Yvonne Maessen, (eigen uitgave)
- Melly Uyldert, diverse kruidenboeken